Kính thưa…

Hôm nay là ngày công bố thành lập Giáo phận Hà tĩnh đồng thời là ngày tựu chức của Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp. Ngày mai, tại nhà thờ Chính Toà Xã Đoài, Nghệ An, Đức Cha Alphongsô Nguyễn Hữu Long, sẽ tựu chức Giám mục Giáo phận Vinh. Hai biến cố chỉ cách nhau có một ngày cốt là để thuận tiện cho việc đi lại, nhưng sâu xa hơn, hai biến cố đều có chung một mẫu số: Giáo phận Vinh được tách làm đôi.

Thực ra giấc mơ chia tách giáo phận đã có từ thời Đức cha Phêrô Gioan Trần xuân Hạp. Rất tiếc là giấc mơ chưa thành thì ngài đã qua đời. Người sau đó tiến hành thủ tục chia tách chính là Đức cha Phaolô Maria Cao Đình Thuyên đang hiện diện trước mặt chúng ta đây. Chính ngài đã xây dựng ngôi nhà thờ Văn Hạnh này làm nhà thờ chính toà và làm cơ sở nền tảng cho Giáo phận mới. 

Ngài được mệnh danh là vị Giám mục trên từng cây số. Hộ khẩu thường trú là xe chứ không phải nhà. Bây giờ tuổi ngài đã cao nhưng sức ngài vẫn chưa yếu. Hiện ngài đang hưu dưỡng tại Nghệ An, không biết sắp tới đây ngài có về giúp Hà Tĩnh không, nhưng chúng con tin rằng ngài vẫn tiếp tục để lại dấu ấn và luôn sẵn sàng có mặt trên từng cây số cả hai Giáo phận máu thịt của ngài.

Kính thưa Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp,

Đức cha là Giám mục tiên khởi của Tân Giáo Phận Hà Tĩnh. Bỗng dưng con có ý nghĩ tên của Đức cha rất đẹp nhưng lại là một nghịch lý. Thái là cắt ra từng mảnh. Hợp là liên kết lại. Đã thái ra rồi thì không thể hợp lại nữa thưa Đức cha.

Thế mà trong ngày lịch sử này con lại thấy thái rồi vẫn hợp được. Có người bảo rằng ở các nước tiên tiến, người ta văn minh đến độ dẫn một con bò đến một chiếc máy, chỉ cần đẩy nó vô đó là mấy phút sau nó thành thịt bò đóng hộp.

Nhưng văn minh như thế không ăn thua. Việt Nam chưa phải là nước tiên tiến, nhưng người Việt Nam thì thông minh không ai bì kịp. Trong một tương lai không xa, người Việt Nam chỉ cần bỏ thịt bò hộp vô máy, lập tức nó sẽ đùn ra đầu kia một con bò sống rừng rực sức khoẻ, có thể dẫn đi cày được ngay.

Chắc có người thầm nhủ ông này là Giám mục mà nổ Trảng Bom. Nói thế là nói phét. Làm gì lại có chuyện như thế.

Có lẽ tôi lấy ví dụ hơi vụng về. Nhưng ý tôi chỉ muốn nói rằng  lịch sử Giáo Hội luôn là một quá trình biện chứng giữa tan rồi hợp. Hay nói cho cụ thể: thái xong rồi hợp, thái ra để hợp lại.

Năm 1659 Việt Nam chỉ có hai Giáo phận: Đàng Trong và Đàng Ngoài. Thế mà theo dòng thời gian, hai Giáo phận đó dần dà đã được thái nhỏ ra thành 26 Giáo phận, nay thêm Hà Tĩnh nữa là 27 Giáo phận. Điều kỳ diệu là mỗi lần thái nhỏ ra là mỗi lần Giáo Hội lại biến thành một khối hiệp thông mới.

Trong thánh lễ đón tiếp vị chủ chăn mới của Giáo phận Hà Tĩnh ngày 23/01/2019, cũng tại nhà thờ này, tất cả những bài phát biểu đều đã đề cao tình hiệp thông. Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp phân tích rằng Nghệ Tĩnh Bình, vốn là đất cày lên sỏi đá, “mưa thối đất, nắng đỏ trời”, đã trở thành xinh tươi màu mỡ nhờ sự hợp lực của mọi tầng lớp và mọi thế hệ Kitô hữu. Đức cha Alphong Nguyễn Hữu Long khẳng định rằng Nghệ An, Hà Tĩnh giống như anh em ruột thịt tuy hai mà một. Cha Phanxicô Xaviê Hoàng Sỹ Hướng đại diện cho giáo phận Vinh đã ví von đại cuộc Hà Tĩnh sẽ êm thấm như cảnh thuận vợ thuận chồng tát cạn biển đông. Cha Phêrô Trần phúc Chính, thay lời cho đại gia đình Hà Tĩnh đã thân thưa với Đức cha Phaolô tân nhiệm rằng giáo phận mới là một con thuyền các thuỷ thủ chèo chống nhịp nhàng dưới quyền điều khiển của một vị giám mục thuyền trưởng duy nhất.

Nhiều cách diễn tả khác nhau, nhưng tất cả đều tuyên xưng và tôn vinh tình hiệp nhất, tất cả đều cam kết chung lưng đấu cật xây dựng toà nhà Giáo Hội.

Đúng như ý nghĩa của kẹo cu đơ. Bao nhiêu thăng trầm lịch sử, bao nhiêu loại bánh cạnh tranh nhưng kẹo ta vẫn cứ hiên ngang với thời gian.

Dòng sông Cả từ đây chia Giáo Phận Vinh thành đôi bờ ngăn cách. Nhưng cầu Bến Thuỷ vẫn còn đó, lúc nào cũng nối liền hai khối yêu thương. “Bao giờ ngàn Hống hết cây, sông Lam hết nước thì đó với đây mới hết tình”. Tình cũng là bí quyết Đức cha Phaolô Hà Tĩnh chọn làm châm ngôn Giám mục.

Hà Tĩnh là “địa linh nhân kiệt”, quê hương của Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ, danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, chí sĩ Phan Đình Phùng, nhà văn hóa Hoàng Xuân Hãn, nhà sử học Trần Trọng Kim, nhà thơ Xuân Diệu, Cù Huy Cận v.v…

Thay lời cho HĐGM, con kính chúc Đức cha sẽ là một danh nhân công giáo kiệt xuất đi vào lịch sử của Hà Tĩnh.

Cuối cùng, trong bầu khí mùa xuân vẫn còn quanh quẩn đâu đây, tôi cầu chúc mọi người, mọi thành phần dân Chúa đang hiện diện, cách riêng Dân Chúa Hà Tĩnh một tương lai tươi sáng tuyệt vời như mùa mùa Xuân Giáo Hội.

Trân trọng cám ơn,

Đức TGM Giuse Nguyễn Chí Linh
Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam

****

Kính thưa Đức Tổng Giám mục Marek Zalewski, Đại diện Tòa Thánh tại Việt Nam,
Kính thưa Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Chí Linh, Tổng Giám mục Huế và Chủ tịch HĐGM VN,
Kính thưa Đức Hồng y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Quý Đức Tổng Giám mục, quý Đức cha,
Kính thưa Quí khách Ngoại giao đoàn,
Quí vị Đại diện Chính quyền các cấp,
Kính thưa Quý Cha Tổng Đại diện, quý Cha, quý Bề trên, quý Tu sĩ nam nữ, quý Chủng sinh, quý khách, quý cụ, quý ông bà và tất cả anh chị em.

Việc thành lập tân giáo phận Hà Tĩnh đã đem lại niềm vui và phấn khởi cho rất nhiều giáo dân ở Hà Tĩnh và Quảng Bình. Nhưng cũng để lại không ít nhớ thương, buồn phiền cho một số người khác trong việc chia tách này.

Thật ra, quyết định thành lập giáo phận Hà Tĩnh đã được thảo luận trong suốt một phần tư thế kỷ. Ngay từ năm 1994, Đức cố Giám mục Phêrô Trần Xuân Hạp đã gửi văn thư sang Bộ Loan báo Tin Mừng bày tỏ nguyện vọng chia giáo phận Vinh. Ngày 13 tháng 6 năm 2009, Đức Cha Phaolô Maria Cao Đình Thuyên gửi văn thư nhắc lại thỉnh nguyện trên.

Gần một năm sau, tôi được bổ nhiệm làm Giám mục giáo phận Vinh và được tấn phong giám mục vào ngày 23 tháng 7 năm 2010. Đúng một tuần sau, vào ngày 30 tháng 7 năm 2010, Bộ Loan báo Tin Mừng đã báo tin vui là thỉnh nguyện thành lập tân giáo phận Hà Tĩnh đã được chấp thuận. Thánh Bộ yêu cầu xúc tiến những thủ tục cần thiết về phía Giáo hội cũng như xã hội dân sự.

Ngay từ đầu năm 2011, Tòa Giám mục giáo phận Vinh đã tiến hành những thủ tục cần thiết ở cấp địa phương và ngày 12 tháng 6 năm 2011, đã chính thức gửi tờ trình lên Ban Tôn giáo Chính phủ về việc chia giáo phận và xin cấp đất xây Tòa Giám mục. Đúng hai tháng sau, ngày 12 tháng 8 năm 2011, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ban Tôn giáo Chính phủ gửi văn thư yêu cầu bổ sung một số văn bản như: ý kiến của Chủ tịch HĐGM Việt Nam, thống nhất tên giáo phận mới, văn thư của Tòa Thánh Vatican. Nhưng vì nhiều lý do cho nên mãi đến ngày 22 tháng 12 năm 2018, Tòa Thánh mới chính thức công bố thành lập giáo phận Hà Tĩnh.

Đây quả là một tin mừng và một niềm vui vỡ òa đối với nhiều người, tuy nhiên, một số người khác lại đón nhận thông tin này với tâm trạng nuối tiếc và u sầu trước cảnh kẻ ở người đi. Có người phàn nàn rằng: đang yên, đang lành, đang là một thực thể gắn bó và vững mạnh, bỗng dưng lại chia hai, thành đôi bờ cách biệt. Tại sao con sông Lam thân yêu lại phải nối gót sông Gianh và sông Bến Hải để trở thành giòng sông phân ly?

Thực ra, như Đức Thánh Cha Phanxicô đã viết trong Tông Sắc “Sứ vụ của Hội Thánh”: lý do thành lập giáo phận mới là để phục vụ đắc lực hơn nhu cầu thiêng liêng của các tín hữu và thúc đẩy công tác loan báo Tin Mừng. Chính vì thế, mặc dù đã chia làm hai giáo phận, nhưng trên thực tế, mãi mãi Nghệ – Tĩnh – Bình vẫn là một thực thể độc đáo và duy nhất về văn hóa, phương ngữ, cách thế diễn tả niềm tin và sự can trường bảo vệ di sản tôn giáo. Cho dù hôm nay kẻ ở lại giáo phận Vinh, người ra đi xây dựng giáo phận Hà Tĩnh, thì bên ni hay bên tê bờ sông Lam vẫn như rứa thôi, vẫn là anh chị em một nhà, vẫn cùng nhau chia sẻ và bảo vệ cùng một niềm tin. Chắc chắn, mai sau khi hữu sự chỉ cần ới một tiếng là có nhau ngay, như thuở nào.

Thay mặt cho những người lên đường xây dựng giáo phận mới, xin chân thành cám ơn giáo phận mẹ đã cưu mang và nuôi dưỡng suốt thời gian qua. Chân thành tri ân Đức cha Phaolô Maria đã xúc tiến thủ tục và cho phép xây dựng ngôi nhà thờ chính tòa Văn Hạnh này. Cám ơn quý cha, quý thầy, quý tu sĩ nam nữ, quý ông bà anh chị em đã cùng nhau đồng lao cộng khổ để xây dựng nên thực thể hào hùng và xinh đẹp là giáo phận Vinh. Chắc chắn mai sau dù thế nào đi chăng nữa, cũng không thể quên những kỷ niệm đẹp đó.

Trong giờ phút linh thiêng này, con xin dâng lời cảm tạ Thiên Chúa đã thương mời gọi và quảng đại trao cho con những sứ vụ cao cả, bất chấp những giới hạn và khiếm khuyết của con. Muôn ngàn đời chỉ xin ca ngợi lòng thương xót và ân sủng Ngài.

Xin chân thành cảm tạ Đức Thánh Cha Phanxicô đã lắng nghe nguyện vọng của cộng đồng Dân Chúa để thành lập tân Giáo phận Hà Tĩnh. Đặc biết, xin tri ân tâm tình hiền phụ và sự tín nhiệm đặc biệt ngài dành cho con, khi bổ nhiệm con làm Giám mục tiên khởi của giáo phận Hà Tĩnh, bất chấp những khiếm khuyết và tuổi đời đã cao.

Xin chân thành cảm ơn Bộ Loan báo Tin Mừng và Đức Tổng Giám mục Leopoldo Girelli, cựu Đại diện Tòa Thánh tại Việt Nam, đã tích cực xúc tiến việc thành lập tân giáo phận Hà Tĩnh này. Xin cám ơn Đức Tổng Giám mục Marek Zalewski, đương kim Đại diện Tòa Thánh tại Việt Nam, đã kết thúc tốt đẹp việc thành lập tân giáo phận và hôm nay đã khéo léo nhắc lại cho các mục tử nhiệm vụ loan báo Tin Mừng và việc thi hành sứ vụ ngôn sứ trong xã hội hôm nay.

Xin chân thành cám ơn những lời cầu chúc ví von và dí dỏm mà Đức Tổng Giám mục Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam dành cho tân Giáo phận Hà Tĩnh, cũng như cho cả Giám mục tiên khởi.

Xin cám ơn Đức Tổng Hà Nội trong bài chia sẻ lời Chúa đã cho biết những ưu tư về đời sống văn hóa, về việc làm cũng như những thao thức về công lý hòa bình và về quyền lợi người dân đều nằm trong hướng đi của Hội đồng Giám mục Á châu.

Chân thành cám ơn sự hiện diện trân quý và sự hiệp thông huynh đệ của Đức Hồng Y Phêrô, quý Đức Tổng Giám mục, quý Đức Cha, quý cha Tổng Đại diện, đến từ hầu như tất cả các giáo phận tại Việt Nam. Đây là hành động cụ thể của tình hiệp nhất.

Xin chân thành cám quý Bề trên, quý cha, quý sœurs, quý khách đến từ phương xa, quý thân nhân và bằng hữu đã hy sinh về tham dự thánh lễ để hiệp thông và cầu nguyện cho tân giáo phận Hà Tĩnh chúng tôi. Để có thể hiện diện tại Hà Tĩnh vào dịp Tết Nguyên đán như hôm nay, chắc chắn quý vị và quý bạn đã phải trả giá đắt về thời giờ, sức khỏe và tiền bạc. Tất cả biểu lộ sự ưu ái và tình thương đối với tân giáo phận Hà Tĩnh, cũng như cá nhân tôi. Xin đa tạ.

Xin chân thành tri ân quý khách ngoại giao đoàn và đặc biệt Cộng đồng Âu châu. Sự hiện diện của quý vị nói lên sự quan tâm đặc biệt không những đối với Việt Nam, mà còn dành cho mảnh đất thân yêu này. Ước mong sao quý vị tiếp tục hỗ trợ để đất nước chúng tôi tích cực hội nhập về mọi phương diện với nhân loại tân tiến hôm nay.

Xin tri ân quý vị Đại diện Chính quyền các cấp đã tạo điều kiện thuận lợi trong việc thành lập tân Giáo phận Hà Tĩnh và việc bổ nhiệm tôi làm Giám mục tiên khởi của giáo phận này. Hy vọng tinh thần đối thoại cởi mở giữa Nhà nước và Giáo hội sẽ đem lại lợi ích thiết thực cho cả đôi bên. Kể từ đây, tôi đã là người Hà Tĩnh. Ước mong chúng ta sẽ cùng nhau làm cho mảnh đất văn học này ngày càng giàu, xinh đẹp hơn. Nhân dịp đầu Xuân, cầu chúc quý vị nhiều sức khỏe, luôn an vui và thành công trong những công trình ích quốc lợi dân.

Lời chào thân thương nhất của tôi xin gửi đến cộng đồng Dân Chúa tại Hà Tĩnh và Quảng Bình. Xin Chúa luôn tươi nét mặt trên anh chị em và làm cho anh chị em trở thành những môn đệ đích thực của Đức Kitô, luôn hăng say học hỏi, sống và loan báo Tin Mừng cho anh chị em đồng loại.

Đối với các bạn trẻ Hà Tĩnh trong và ngoài nước, cha muốn xác quyết rằng giáo phận này là của các con và tương lai của giáo phận là do các con. Quê hương chúng ta vẫn nghèo, lại lắm thiên tai lẫn nhân tai và tuổi đời của cha đã cao. Cứ lẽ thường sẽ khó còn cơ hội để thực hiện được những điều ước mơ cho tân giáo phận. Nhưng nếu được các con và bố mẹ các con tiếp tay nhau, cùng với cộng đoàn Dân Chúa, cha tin rằng, trong một thời gian ngắn, chúng ta có thể đưa giáo phận Hà Tĩnh này ngang tầm với các giáo phận đàn anh, đàn chị khác.

Cuối cùng, tôi xin cám ơn Ban Tổ chức đã hy sinh những ngày Tết cho thánh lễ hôm nay. Xin cám ơn ca đoàn, ban phụng vụ, ban truyền thông, ban ẩm thực, ban âm thanh, ban tiếp tân, ban trật tự và tất cả những ai góp phần cho sự thành công của buổi lễ thật ý nghĩa này. Các con thật tuyệt vời. Xin Thiên Chúa trả công cho các con.

+Phaolô Nguyễn Thái Hợp
Giám mục Giáo phận Hà Tĩnh