LỜI GIỚI THIỆU

Trong các kinh thường đọc ngày Chúa nhật, cộng đoàn vẫn quen thuộc với lời kinh “Cải tội Bảy Mối Có bảy Đức”. Nhiều khi ta đọc như thói quen, nhưng chưa kịp đào sâu ý nghĩa. Mục Vụ Phụng Vụ – Giáo phận Cần Thơ, nay xin lần lượt gửi đến anh chị em loạt bài “Phương Dược Chữa Lành Căn Bệnh: Kiêu ngạo, hà tiện, dâm dục, mê ăn uống, hờn giận, ghen ghét và lười biếng việc Đức Chúa Trời.”

Qua 7 kỳ đăng, chúng ta cùng tìm hiểu tận gốc các “căn bệnh” của bảy mối tội đầu và lắng nghe Lời Chúa và Giáo Huấn chỉ cho ta phương dược chữa trị. Ước mong loạt bài này giúp cộng đoàn hiểu sâu hơn chính lời kinh mình đọc, và biết cách chữa lành những điều làm tổn hại đời sống thiêng liêng, để ngày càng sống

No.4: PHƯƠNG DƯỢC CHỮA LÀNH CĂN BỆNH HAY HỜN GIẬN

Lm. Gs. Lê Ngọc Ngà, Gp. Cần Thơ

Hờn giận là phản ứng tự nhiên khi con người gặp bất công, xúc phạm hay trái ý. Tuy nhiên, khi giận dữ trở thành thói quen, nó không còn là cảm xúc bình thường mà biến thành căn bệnh của tâm hồn: dễ nổi nóng, khó tha thứ, và để xúc cảm điều khiển hành động. Thánh Giacôbê đã khuyên: “Mọi người hãy mau nghe, đừng vội nói, và đừng nóng giận; vì khi nóng giận, con người không thực hiện được điều công chính của Thiên Chúa” (Gc 1,19-20).

Người hay hờn giận dễ làm rạn nứt các mối tương quan và đánh mất bình an nội tâm. Nhưng ở mức sâu hơn, truyền thống Kitô giáo còn xếp sự giận dữ vào bảy mối tội đầu, những khuynh hướng gốc rễ có khả năng sinh ra nhiều tội lỗi khác. Điều này cho thấy hờn giận không chỉ là một thói quen xấu, mà là một nguy cơ thiêng liêng cần chữa lành tận căn.

I. Dấu hiệu của căn bệnh hờn giận

Căn bệnh này thường được biểu lộ qua những thái độ:

– Phản ứng quá mức trước lỗi lầm nhỏ.

– Dễ tự ái và nhớ dai chuyện bị xúc phạm.

– Nói hoặc hành động thiếu suy nghĩ khi nóng nảy.

– Khó kiềm chế nét mặt, giọng nói, cử chỉ.

– Ngại xin lỗi, khó làm hòa.

Đặt trong khung cảnh bảy mối tội đầu, những dấu hiệu này cho thấy sự giận dữ không chỉ là phản ứng cảm xúc, nhưng còn là một tật xấu mang tính tinh thần, làm suy yếu đức ái và phá hủy sự hiệp thông. Thánh Tôma Aquinô nhận định: sự giận dữ không được kiểm soát dẫn đến bất công và bạo lực (Summa Theologiae, II-II, q.158).

II. Phương dược chữa lành

1. Kiên nhẫn và chậm nổi giận

Thiên Chúa được mạc khải là “Đấng từ bi và nhân hậu, chậm bất bình và giàu ân nghĩa” (Xh 34,6). Người tín hữu, noi gương Thiên Chúa, được mời gọi tập chế ngự phản ứng nóng nảy, lấy sự hiền lành làm dấu chỉ của con cái Chúa, lấy sự nhường nhịn là phương dược để chữa lành.

2. Lắng nghe trước khi phản ứng

Trước đám đông kết án người phụ nữ ngoại tình (Ga 8,1-11), Chúa Giêsu đã lặng thinh viết trên đất thay vì nổi giận. Khoảng lặng ấy trở thành liều thuốc hạ nhiệt, mở lối cho lời phán quyết khôn ngoan. Đây là gương sáng cho việc tập kiềm chế trước khi phản ứng.

3. Tha thứ để giải phóng con tim

Trong dụ ngôn tên đầy tớ mắc nợ (Mt 18,21-35), người không biết tha thứ bị giam hãm trong chính sự oán hờn của mình. Tha thứ không che đậy lỗi lầm, nhưng giải thoát bản thân khỏi gánh nặng hận thù, khôi phục tự do và bình an nội tâm.

4. Cầu nguyện và dâng cơn giận cho Chúa

Các Thánh vịnh minh chứng rằng vua Đavít, thay vì trả thù, đã dâng sự phẫn uất cho Thiên Chúa: “Lạy Chúa, xin cứu con khỏi tay kẻ thù” (Tv 31,16). Cầu nguyện biến năng lượng tiêu cực thành sức mạnh thiêng liêng, dẫn tới thái độ hiền hòa.

5. Thay đổi thói quen và môi trường

Barnaba và Phaolô, khi bất đồng (Cv 15,36-40), đã chọn tách nhau ra để tiếp tục sứ vụ, thay vì để xung đột phá hủy tình huynh đệ. Đây là minh chứng cho sự khôn ngoan: biết tránh hoặc điều chỉnh môi trường dễ bùng phát giận dữ cũng là phương dược chữa lành.

III. Căn nền thần học và giáo huấn Hội Thánh

Giáo lý Hội Thánh Công Giáo dạy rằng cảm xúc tự nó không xấu, nhưng cần được lý trí và nhân đức hướng dẫn (s. 1767–1770). Sự giận dữ, nếu chủ ý muốn làm hại, đi ngược lại đức ái (s. 2302). Bộ Giáo luật cũng nhắc: mọi tín hữu phải cổ võ hòa bình và bác ái (c. 287 §1).

Phụng vụ, qua lời nguyện kính Thánh Phanxicô Salê, nêu Người như mẫu gương hiền lành và kiên nhẫn, một nhân chứng sống động của việc thắng vượt tính nóng nảy bằng nhân đức Kitô giáo.

Đặt trong bối cảnh bảy mối tội đầu, giận dữ là nguy cơ triệt phá đức ái. Tuy nhiên, nhờ ơn Chúa và việc rèn luyện nhân đức, con người có thể biến cảm xúc giận dữ thành sức mạnh bảo vệ công lý, thay vì để nó lôi kéo vào bạo lực.

Kết luận: hiền lành để được bình an

Cơn giận có thể là động lực bênh vực điều chính đáng, nhưng nếu để nó thống trị, sẽ dẫn tới tội lỗi (x. Ep 4,26-27). Các phương dược thiêng liêng, kiên nhẫn, lắng nghe, tha thứ, cầu nguyện và thay đổi lối sống, là con đường chữa trị căn bệnh hờn giận.

Chúa Giêsu khẳng định: “Hãy học cùng Thầy, vì Thầy hiền lành và khiêm nhường trong lòng” (Mt 11,29).

Đây chính là phương thuốc nền tảng: sự hiền lành Kitô giáo không chỉ chữa lành tâm hồn cá nhân, nhưng còn xây dựng hòa bình trong cộng đoàn, làm chứng tá Tin Mừng giữa thế giới đầy chia rẽ hôm nay.

Tham khảo

1. Giáo lý Hội Thánh Công Giáo, các số 1767–1770; 2302–2303.
2. Thánh Tôma Aquinô, Summa Theologiae, II-II, q.158.
3. Bộ Giáo luật, điều 287 §1.
4. Kinh Thánh: Xh 34,6; Gc 1,19-20; Ep 4,26-27; Mt 18,21-35; Ga 8,1-11.
5. Phụng vụ: Lời nguyện kính Thánh Phanxicô Salê.