Quý vị và các bạn thân mến,

Thời gian gần đây, công nghệ AI – chữ viết tắt của cụm từ tiếng Anh Artificial Intelligence, nghĩa là Trí tuệ nhân tạo đang thu hút sự quan tâm và hưởng ứng của rất nhiều cư dân mạng. Công nghệ này mô phỏng những suy nghĩ và quá trình tiếp thu kiến thức của con người cho máy móc, đặc biệt là các hệ thống máy tính. Được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, như nhận dạng khuôn mặt, xử lý giọng nói, kỹ thuật ước tính đám đông…v.v… nên công nghệ được quan tâm phát triển và ứng dụng bậc nhất hiện nay. Trang báo điện tử Tiền Phong, ngày 23 tháng Bảy năm 2023 vừa qua đã đăng một bài viết liên quan đến công nghệ này, có tựa đề là “Thương tiếc người đã khuất trong thời đại AI”.

Bài viết kể về chuyện bà Sunshine Henle, một công dân Mỹ làm việc trong ngành trí tuệ nhân tạo đã dùng ứng dụng ChatGPT để tái hiện lại giọng nói của mẹ mình, sau khi mẹ của bà qua đời đột ngột ở tuổi 72. Bà Henle đã đưa một số tin nhắn cuối cùng mà bà đã trao đổi với mẹ mình vào chương trình này và yêu cầu nó trả lời bằng giọng nói của người mẹ quá cố của mình. Kết quả là bà Henle đã hết sức ngạc nhiên và xúc động, khi được nghe lại giọng nói của mẹ mình bằng những lời lẽ và tâm tình hết sức trìu mến và quan tâm của một người mẹ đã khuất nhắn nhủ với đứa con còn ở lại trên cõi đời của mình. Với kỹ thuật đáng ngạc nhiên như vậy của công nghệ trí tuệ nhân tạo, trong vài tháng qua, ngày càng có nhiều người chia sẻ việc sử dụng công nghệ này để giúp nói lời tạm biệt với những người thân yêu. Điều này đang trở thành mối bận tâm của nhiều chuyên gia về đạo đức mạng. Bà Debra Bassett, một nhà tư vấn mạng xã hội đã phát biểu rằng: “Người chết từng có một nơi yên nghỉ vĩnh hằng. Giờ đây, họ “sống” trên các thiết bị hằng ngày của chúng ta. Chúng ta giữ họ trong túi của mình – nơi họ có thể trở lại cuộc sống bằng một cái vuốt ngón tay”.

Quý vị và các bạn thân mến,

Mất đi người thân yêu của mình là nỗi đau lớn nhất, không có gì bù đắp được. Những ai đã trải qua kinh nghiệm mất đi ông bà, cha mẹ, người anh chị em hay đứa con, đứa cháu đều thấu hiểu được sự hụt hẫng và trống trải kinh khủng này. Chỉ cần nhìn chiếc ghế quen thuộc cũng thấy bóng cha mình hay ngồi đọc báo, uống cà phê, chỉ bước vào góc bếp cũng thấy hình ảnh mẹ lui cui nấu cơm và lên tiếng nhắc nhở mình chuyện này chuyện nọ… Mặc dù người thân yêu của mình đã vĩnh viễn không còn trên cõi đời này, nhưng lòng người ở lại vẫn đau đáu tìm lại hình bóng rất đỗi yêu dấu và khát khao được nghe lại giọng nói thân thương ấy. Với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, con người đang dùng công nghệ trí tuệ nhân tạo AI để cho phép mọi người biến các bức ảnh và bản ghi âm thành một “hình đại diện” mà bạn bè, gia đình và các thế hệ tương lai có thể đặt câu hỏi. Bằng cách này, một người con có thể hỏi hình đại diện của mẹ mình và nghe những câu chuyện cuộc đời mà mẹ mình đã ghi lại bằng giọng nói thật khi bà vẫn còn sống. Về vấn đề này, bà Irina Raicu, Giám đốc Chương trình Đạo đức Internet tại Đại học Santa Clara, nói rằng, việc AI đang được sử dụng theo cách này là một điều “rất đáng lo ngại” vì theo quan điểm của bà, ngay cả khi ai đó đã qua đời thì giọng nói và hình ảnh của họ vẫn xứng đáng được bảo vệ.

Dù con người có nỗ lực đến đâu, trí tuệ nhân tạo AI có tái tạo lại được ký ức và giọng nói của người quá cố thì cũng chỉ đưa con người bước vào thế giới ảo. Niềm tin Kitô giáo cho chúng ta một xác tín rằng qua cái chết, Thiên Chúa đã gọi những người thân yêu của chúng ta về với Người (GLCG 1011). Và tất cả mọi người, khi đã chết là chấm dứt cuộc đời trần thế duy nhất này, và sẽ không trở lại với những cuộc sống trần thế khác (GLCG 1013). Hôm nay, cùng với toàn thể Giáo hội, chúng ta thành kính bước vào khoảng thời gian đặc biệt trong năm để cầu nguyện cho các linh hồn đã qua đời. Những linh hồn ấy là những người thân thuộc, bạn bè, ân nhân và cả những người mà chúng ta không quen biết. Chúng ta vẫn sẽ không ngừng thương nhớ họ, nhưng điều cần phải làm đó là hiệp dâng thánh lễ, dâng những hy sinh và làm các việc lành phúc đức để cầu nguyện cho linh hồn của họ. Để nhờ lời cầu nguyện của chúng ta, đặc biệt là nhờ vào lòng thương xót của Chúa, những linh hồn đã qua đời được sớm thoát khỏi các hình phạt do tội gây ra nơi luyện ngục, và được về hưởng nhan thánh Chúa.

Lạy Chúa, xin cho các linh hồn đã qua đời được nghỉ yên trong Chúa và xin cho chúng con biết tận dụng thời gian còn sống ở đời này để canh tân đời sống, hầu mai này cũng đươc cùng những người thân yêu của mình ngợi khen, chúc tụng Chúa trên thiên quốc. Amen.

Duy An