Thao thức đào tạo phụng vụ cấp giáo phận | Theo tinh thần của Đức Giáo hoàng Lêô XIV

(Một định hướng mục vụ dựa trên bản tin Vatican News, ngày 17/11/2025)

 Lm. Gs. Lê Ngọc Ngà, Gp. Cần Thơ

Trong bài diễn văn gửi các tham dự viên Khóa bồi dưỡng của Học viện Phụng Vụ Giáo Hoàng Sant’Anselmo ngày 17/11, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã nhấn mạnh rằng đào tạo phụng vụ cấp giáo phận phải trở thành một ưu tiên chiến lược của Giáo Hội trong bối cảnh hiện nay (x.  Vatican News Tiếng Việt, 17/11/2025). Huấn dụ này vừa nối dài định hướng phụng vụ của Công đồng Vaticanô II vốn được khai mở qua Sacrosanctum Concilium (SC, 1963) vừa cụ thể hóa đường hướng đào tạo được nêu trong Veritatis Gaudium (VG, Phanxicô, 2017) và đặc biệt được triển khai một cách sâu xa trong Tông thư Desiderio Desideravi (DD, Phanxicô, 2022).

Bài viết nhằm trình bày thao thức của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV như một lộ trình mục vụ cụ thể dành cho các giáo phận trong năm 2026.

1. “Sứ mạng kép”: Nền tảng định hướng của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV

Theo bản tin Vatican News, Đức Thánh Cha Lêô XIV đánh giá sáng kiến của Học viện Sant’Anselmo như một cách đáp ứng “sứ mạng kép” của Học viện (Vatican News, 17/11/2025):

Thứ nhất, tiếp tục phục vụ Giáo Hội theo tinh thần cải cách phụng vụ mà Công đồng Vaticanô II đã khởi xướng. Cải cách này vẫn là một “hành trình mở”, như SC khẳng định trong những số đầu tiên khi mô tả bản chất thần học và mục đích của phụng vụ (x. SC 1–4).

Thứ hai, cụ thể hóa định hướng đào tạo được nêu trong Tông hiến Veritatis Gaudium, vốn yêu cầu mọi cơ sở đào tạo của Giáo Hội phải kết hợp truyền thống với nền văn hóa mới và phát triển khả năng phân định cho các tác nhân mục vụ (x. Veritatis Gaudium, Lời mở đầu).

Từ đó, Đức Giáo Hoàng mời gọi các giáo phận xây dựng những chương trình huấn luyện phụng vụ có tính hệ thống, nhằm kiến tạo một “nền văn hóa phụng vụ” xuyên suốt toàn giáo phận.

2. Tầm nhìn của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV: đào tạo phụng vụ như “trọng tâm mục vụ”

Đức Giáo Hoàng nhiều lần nhắc lại nguyên tắc của SC 14 và SC 24: không thể có đời sống phụng vụ sống động nếu tín hữu không hiểu Lời Chúa và cấu trúc của cử hành. Vì thế, Ngài kêu gọi các giáo phận tổ chức các khóa Kinh Thánh – phụng vụ, vì “tín hữu chỉ có thể bước vào mầu nhiệm đức tin nếu hiểu được ngôn ngữ của cử hành” (Vatican News Tiếng Việt, 17/11/2025).

Ba điểm được nhấn mạnh gồm:

• Phụng vụ là lối vào mầu nhiệm, không chỉ là nghệ thuật cử hành (x. Desiderio Desideravi, 21–25).
• Hình thành con người phụng vụ đòi hỏi kiến thức Kinh Thánh và khả năng công bố Lời Chúa, phù hợp với hướng dẫn của hiến chế Dei Verbum số 21 và Quy chế Tổng quát Sách Lễ Rôma sô 101–104.
• Phụng vụ là hành động của cộng đoàn, không phải của cá nhân, đúng theo tinh thần của Hiến Chế Phụng Vụ (x. SC 26–28).

3. Ánh sáng từ Desiderio Desideravi: Đào tạo phụng vụ cho toàn thể Dân Chúa

Tông thư Desiderio Desideravi của Đức Phanxicô cung cấp một chiều sâu đặc biệt, nhất là khi Ngài yêu cầu: “Phải phổ biến những kiến thức phụng vụ ra bên ngoài phạm vi học thuật…” (DD 34).

Từ đó, có thể rút ra bốn định hướng cho giáo phận:

• Đào tạo phụng vụ dành cho toàn thể Dân Chúa (DD 37).
• Trình bày phụng vụ bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu (DD 38–40).
• Xây dựng nền văn hóa phụng vụ của giáo phận, chứ không chỉ của các học viện (DD 41).
• Kết nối đào tạo phụng vụ với linh đạo của đời sống Kitô hữu (DD 52).

4. Định hướng đào tạo phụng vụ cấp giáo phận năm 2026

4.1. Đào tạo thừa tác viên Công bố Lời Chúa

Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đặc biệt nhấn mạnh trách nhiệm của các văn phòng phụng vụ giáo phận trong việc đào tạo người đọc sách, theo hướng dẫn IGMR 101–104, nhằm bảo đảm việc công bố Lời Chúa được trang trọng và chính xác (Vatican News, 17/11/2025).

4.2. Củng cố các nhóm phụng vụ giáo xứ

Ngài cảnh báo tình trạng “mọi việc giao hết cho cha xứ”, khiến cộng đoàn trở nên thụ động (Vatican News, 17/11/2025). Việc hồi sinh các nhóm phụng vụ giáo xứ phải đặt trên nền tảng SC 26–28 về sự tham gia của toàn thể cộng đoàn.

4.3. Các khóa học phụng vụ – Kinh Thánh cấp giáo phận

Theo SC 14 và tinh thần của Veritatis Gaudium:

• Tổ chức các khóa thường niên về phụng vụ và Kinh Thánh.
• Kết hợp đào tạo liên ngành, đồng hành thiêng liêng và thực hành mục vụ (x. Veritatis Gaudium, Chương I).

4.4. Đào tạo phụng vụ cho toàn thể Dân Chúa

Toàn bộ mục tiêu này dựa trên định hướng của DD 34–41, nhằm giúp mọi tín hữu hiểu, yêu mến và sống phụng vụ như “nguồn và đỉnh” đời sống đức tin (SC 10).

4.5. Nuôi dưỡng linh đạo phụng vụ

Đức Giáo Hoàng mời gọi “tìm những phương pháp mới” để thăng tiến đời sống phụng vụ (Vatican News Tiếng Việt, 17/11/2025), trong sự hòa hợp với chiều sâu linh đạo phụng vụ mà DD khai triển (DD 52–60).

KẾT LUẬN

Theo tường thuật của Vatican News Tiếng Việt (17/11/2025), thao thức của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV không chỉ là lời nhắc nhở, nhưng là một định hướng mục vụ rõ ràng cho toàn Giáo Hội.   
Đào tạo phụng vụ phải trở thành trái tim của đời sống giáo phận, đúng như SC 10 và DD 21.

Sự kết hợp hài hòa giữa tầm nhìn của Đức Lêô XIV, nền tảng Vaticanô II và chiều sâu của Desiderio Desideravi mời gọi các giáo phận:

• xây dựng một nền văn hóa phụng vụ trưởng thành,
• đào tạo người công bố Lời Chúa,
• củng cố các nhóm phụng vụ giáo xứ,
• và phổ biến thần học phụng vụ bằng ngôn ngữ dễ hiểu (DD 34–41).

Nhờ đó, phụng vụ thực sự trở thành nơi Dân Chúa gặp gỡ mầu nhiệm Đức Kitô mỗi ngày (SC 7; DD 21).