Giáo Phận Cần Thơ Trang web mới Giáo Phận Cần Thơ
Ý Nghĩa và Thực Hành Nghi Thức
Dâng Lễ Vật trong Thánh Lễ
Lm. Gs. Lê Ngọc Ngà, Gp. Cần Thơ
Hỏi: Việc dâng lễ vật trong thánh lễ được Hội Thánh quy định thế nào? Người dâng lễ vật đứng ở vị trí nào khi dâng lễ, cần thống nhất về mặt mỹ quan.
Trả lời:
I. Cùng đọc Quy chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma (QCSL)
Số 73. Khi bắt đầu phần Phụng vụ Thánh Thể, thì các lễ vật được đem lên bàn thờ; những lễ vật này sẽ trở nên Mình và Máu Đức Kitô.
Trước hết phải chuẩn bị bàn thờ hay bàn ăn của Chúa, tâm điểm nơi diễn ra toàn bộ phần phụng vụ Thánh Thể: trải khăn thánh, đặt khăn lau chén, sách lễ và chén lễ, trừ khi chén lễ được dọn ở bàn phụ.
Tiếp đến là đem lễ vật lên: nên để giáo dân dâng bánh và rượu, linh mục hay phó tế nhận tại một nơi thuận tiện, rồi chính linh mục đặt lên bàn thờ. Mặc dầu ngày nay giáo dân không còn mang bánh rượu của mình đến để dùng vào việc phụng vụ như xưa, nhưng việc dâng lễ vật vẫn giữ được giá trị và ý nghĩa thiêng liêng của nó.
Cũng được nhận tiền bạc hay các phẩm vật khác, do tín hữu mang đến hay được quyên ngay trong nhà thờ để giúp người nghèo hay nhà thờ. Những phẩm vật này được đặt ở một nơi xứng hợp ngoài bàn thờ.
Số 74. Khi đoàn rước lễ vật tiến lên, thì hát ca tiến lễ (x. số 37b) và kéo dài bài hát ít là cho tới khi đặt lễ vật trên bàn thờ. Quy luật về cách hát ca tiến lễ cũng giống như cách hát ca nhập lễ (x. số 48). Luôn có thể hát ca tiến lễ cả khi không có rước lễ vật.
Số 140. Nên để cho các tín hữu biểu lộ sự tham dự bằng việc dâng bánh rượu dùng vào việc tế lễ, hoặc những phẩm vật khác dùng để đáp ứng các nhu cầu của nhà thờ và cứu trợ người nghèo. Linh mục nhận các lễ vật tín hữu dâng, với sự trợ giúp của thừa tác viên giúp lễ hoặc một thừa tác viên khác. Bánh và rượu dùng trong Thánh lễ thì trao cho linh mục, ngài đặt trên bàn thờ; còn các phẩm vật khác thì đặt nơi khác thích hợp (x. số 73).
Số 295. Cung thánh là nơi đặt bàn thờ, nơi công bố lời Chúa, và là nơi linh mục, phó tế và các thừa tác viên khác thi hành phận vụ. Cung thánh phải được tách biệt cách thích hợp khỏi lòng nhà thờ, bằng cách được nâng cao hơn, hoặc nhờ một cấu trúc và sự trang trí đặc biệt. Cung thánh phải rộng rãi đủ để việc cử hành Thánh Thể có thể diễn tiến và được nhìn thấy cách dễ dàng.
II. Nguồn gốc và ý nghĩa thần học của việc dâng lễ vật
Ngay từ thời Giáo Hội sơ khai, tín hữu mang bánh, rượu và những của cải vật chất khác đến cộng đoàn phụng vụ, để vừa cử hành Thánh Thể vừa chia sẻ cho người nghèo (x. 1Cr 16,1–2). Dần dần, truyền thống này được thanh luyện: bánh và rượu trở thành lễ phẩm chính để thánh hiến, còn các phẩm vật khác dành cho việc bác ái.
Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma khẳng định: “Các tín hữu dâng bánh và rượu… kèm theo chính họ, để được dâng hiến với Chúa Kitô” (số 73). Như thế, nghi thức dâng lễ vật là hành vi hiệp dâng đời sống: lao nhọc, niềm vui, nỗi khổ của cộng đoàn được đặt lên bàn thờ, chuẩn bị cho việc biến đổi thành Mình và Máu Đức Kitô.
Bàn thờ, trung tâm phụng vụ Thánh Thể, là vừa bàn tiệc vừa bàn tế lễ: nơi Đức Kitô dâng chính mình, và cộng đoàn tham dự vào hy tế đó.
III. Quy định phụng vụ
QCSL chỉ dẫn rõ: giáo dân tiến dâng lễ phẩm, linh mục hay phó tế nhận tại “một nơi thuận tiện”, rồi chính linh mục đặt bánh và rượu trên bàn thờ. Như vậy:
Người dâng lễ, linh mục hay phó tế tiếp nhận “nơi thuận tiện”.
Bánh và rượu thì trao cho chủ tế, rồi sau đó, ngài dâng và đặt trên bàn thờ.
Các phẩm vật khác (hoa, nến, tiền, quà bác ái) được đặt tại vị trí thích hợp ngoài bàn thờ.
Nghi thức này không phải “phần phụ”, nhưng nối kết bàn tiệc Lời Chúa và bàn tiệc Thánh Thể (QCSL 74–76).
Trong thực hành, có khi người dâng lễ vật đi thẳng lên cung thánh, có khi chỉ trao ở bậc tam cấp. Vậy đâu là cách đúng?
QCSL 140 chỉ nói: “Giáo dân có thể mang bánh, rượu và những lễ vật khác lên… và trao cho linh mục hoặc phó tế ở một nơi thuận tiện.” Như vậy, Giáo Hội không buộc phải trao trực tiếp trên cung thánh.
Nguyên tắc phụng vụ: cung thánh là nơi dành cho thừa tác viên bàn thờ (linh mục và giúp lễ), còn giáo dân chỉ lên khi có vai trò đặc biệt (đọc sách, hát thánh vịnh, đọc lời nguyện tín hữu trên giảng đài). Người dâng lễ vật không buộc phải bước lên cung thánh.
Do đó, cách thích hợp là:
Người dâng lễ vật tiến lên chân cung thánh, dâng lễ vật cho linh mục hoặc phó tế. Sau đó, chính linh mục hay phó tế mang lễ vật lên bàn thờ.
Điều này vừa giữ mỹ quan phụng vụ, vừa tránh tình trạng người dâng lễ quay lưng hay “quay mông” xuống cộng đoàn, gây phản cảm và làm mất đi nét trang nghiêm.
Mỹ quan: có ca tiến lễ, đoàn dâng lễ vật tiến lên trong trật tự. Cử chỉ cúi chào qua lại giữa đoàn dâng và chủ tế làm nổi bật tính cộng đoàn và hiệp thông. Trang phục: người dâng lễ mặc chỉnh tề, tôn nghiêm, không phô trương.
IV. Đề nghị thực hành cụ thể
Một lối cử hành hài hòa có thể như sau:
- Đoàn dâng lễ tiến lên theo lối chính, dừng lại tại chân tam cấp cung thánh.
- Linh mục chủ tế cùng thừa tác viên giúp lễ tiến ra, cúi chào đoàn dâng lễ.
- Từng người dâng lễ phẩm:
Bánh và rượu: chủ tế nhận, trao cho người giúp lễ, rồi sau đó, chính ngài dâng dâng và đặt trực tiếp trên bàn thờ.
Các lễ phẩm khác: chủ tế nhận, trao cho giúp lễ đặt ở vị trí ngoài bàn thờ.
- Khi dâng lễ vật và tiếp nhận xong, chủ tế và đoàn dâng lễ cúi chào rồi về chỗ. Đoàn dâng lễ không đứng thành hàng trên cung thánh để dâng các lễ phẩm khác cùng lúc với chủ tế dâng bánh rượu.
- Do đó, khi chủ tế cùng thừa tác viên trở về bàn thờ để tiếp tục phụng vụ Thánh Thể, thì đoàn dâng lễ cũng trở về chỗ ngồi.
Kết luận
Nghi thức dâng lễ vật mang chiều kích thần học sâu xa: nơi đó, cộng đoàn cùng với linh mục hiệp dâng chính mình trong hy tế của Đức Kitô. Thực hành đúng quy định vừa làm sáng tỏ ý nghĩa này, vừa giữ vẻ mỹ quan và tính trang nghiêm. Đây là dịp giáo dục đức tin hữu hiệu: Thánh Thể không chỉ quy tụ cộng đoàn quanh bàn thờ, mà còn thúc đẩy họ sống bác ái qua việc chia sẻ cụ thể cho người nghèo.
Tóm lại, điểm mạnh của cách thực hành này:
- Giáo dân không đứng trên cung thánh, nhưng dưới chân bậc tam cấp cung thánh “nơi thuận tiện” để dâng; chỉ thừa tác viên mới đưa bánh rượu lên bàn thờ.
- Trang nghiêm và thẩm mỹ: tránh cảnh người dâng lễ tạo thành hàng ngang trên cung thánh, quay lưng về phía cộng đoàn ngay trước bàn thờ, tránh cảnh “áo dài tung bay phất phới” trước mặt cộng đoàn, giữ sự hài hòa và trang nghiêm.
- Ý nghĩa chính của nghi thức: dâng bánh và rượu là hiến dâng “hoa màu ruộng đất và công lao của con người” để được Chúa thánh hiến “trở nên Mình Máu Chúa” ; các lễ phẩm khác thuộc lãnh vực bác ái.
