Ảnh bởi mali desha từ Unsplash

Sợ hãi là một đặc điểm cơ bản trong cuộc sống của chúng ta. Nó không thể bị xóa bỏ. Khác với nỗi đau ở chỗ nó dự đoán về một điều gì đó nhưng không được trải nghiệm trực tiếp. Đó là nỗi lo lắng về những gì có thể xảy ra. Các nhà triết học hiện sinh gọi nỗi sợ hãi là bắt nguồn từ chính sự hiện hữu của chúng ta. Họ gọi nó là “nỗi lo lắng hiện sinh.” Do đó, nó là điều bình thường. Nhưng cách chúng ta phản ứng với nỗi sợ hãi lại là một chuyện khác. Khi Tổng thống Franklin Delano Roosevelt nói với những người đồng hương của mình rằng không có gì đáng sợ ngoài chính nỗi sợ hãi, ông đã mang đến hy vọng trong một thời kỳ chiến tranh. Khi Karol Wojtyla trở thành Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, điều đầu tiên ngài nói với công chúng là “Đừng sợ.” Đây đều là những lời khuyên hữu ích, nhưng làm thế nào để vượt qua nỗi sợ hãi và hậu quả của việc để nỗi sợ hãi chế ngự chính mình là gì?

Nỗi sợ hãi có thể dẫn đến sự tê liệt. Một người sợ đi phỏng vấn xin việc vì anh ta sợ rằng mình sẽ không làm tốt và không được tuyển dụng. Kết quả là, bị nỗi sợ hãi chế ngự, anh ta quyết định không đi phỏng vấn. Khi làm như vậy, anh ta đã loại bỏ khả năng có được công việc. Một chàng trai trẻ sợ bị một cô gái duyên dáng từ chối. Anh ta chùn bước và quyết định không gọi cho cô ấy. Anh ta tránh được nỗi đau từ việc bị từ chối nhưng lại đánh mất cơ hội có được cô gái làm bạn. Có rất nhiều nhạc sĩ tài năng tránh biểu diễn vì họ sợ bị chỉ trích trước công chúng hoặc mắc lỗi.

Nhà thần học/nhà tâm lý học Paul Tillich phân biệt giữa nỗi lo lắng hiện sinh bình thường mà ai cũng mắc phải và nỗi lo lắng bệnh lý tự hủy hoại bản thân. Sử dụng ngôn ngữ siêu hình, ông định nghĩa chứng rối loạn thần kinh chức năng là cách “né tránh cái không hiện hữu bằng cách tránh hiện hữu.” Trong cuốn sách nổi tiếng của mình, The Courage To Be (Can đảm để hiện hữu), ông giải thích rằng điều chúng ta cần có để tránh chứng rối loạn thần kinh chức năng và vượt qua nỗi sợ hãi chính là lòng can đảm để hiện hữu. Nếu không có lòng can đảm, chúng ta sẽ chẳng đi đến đâu cả. Với lòng can đảm, chúng ta có thể trở thành con người mà chúng ta được định sẵn sẽ trở thành.

Vậy thì, lòng can đảm là sự sẵn sàng đối mặt với những điều tiêu cực có thể xảy ra để có được sự tích cực trọn vẹn hơn. Đây là một hình thức khẳng định bản thân trong khi có khả năng gặp nguy hiểm. Câu nói “không mạo hiểm, không thành tựu” (nothing ventured, nothing gained) nhắc nhở chúng ta rằng bản thân cuộc sống là một cuộc phiêu lưu. Và mọi cuộc phiêu lưu đều tiềm ẩn khả năng thất bại. Trong mọi quyết định chúng ta đưa ra đều có khả năng thành công hoặc thất bại. Chiến thắng có thể khả thi, nhưng sẽ trở thành bất khả thi nếu chúng ta không tham gia cuộc chơi. Sự sẵn sàng tham gia cuộc chơi, tham gia vào cuộc chiến đòi hỏi lòng can đảm, một đức tính mà chúng ta cần có hàng ngày.

Nhà văn Eric de Jong đã từng tuyên bố rằng bà thích giữ cho cung lòng mình trống rỗng nhưng đầy những khả năng. Tuy nhiên, một khả năng đơn thuần sẽ không thành hiện thực nếu không có đủ lòng can đảm cần thiết. Những người phụ nữ không có con thường hối tiếc về tình trạng hiếm muộn của mình sau này. Đối với phần lớn con người, sự hối tiếc xuất phát từ những cơ hội bị bỏ lỡ, những thất bại trong việc chấp nhận rủi ro, những khả năng không bao giờ thành hiện thực. Khi chúng ta tìm thấy lòng can đảm để vượt qua nỗi sợ hãi của mình, chúng ta thường nhìn lại và tự hỏi, “Tôi đã lo lắng về điều gì vậy?”

Chúng ta không thể hạnh phúc với chính mình nếu không có lòng can đảm, cũng như không thể tìm thấy sự bình yên. Amelia Earhart, nữ phi công nổi tiếng, đã nhận xét, “Lòng can đảm là cái giá mà cuộc sống đòi hỏi để có được sự bình yên. Tâm hồn nào không biết điều đó sẽ không biết cách thoát khỏi những điều nhỏ nhặt.” Làm sao chúng ta có thể sống với chính mình nếu chúng ta cứ liên tục bị nỗi sợ hãi chế ngự? Nỗi sợ thất bại chắc chắn sẽ dẫn đến thất bại. John Robert Wooden, vị huấn luyện viên bóng rổ bậc đại học xuất sắc nhất, được gọi là “Phù thủy xứ Westwood,” từng nói với đội của mình rằng “Thất bại trong việc chuẩn bị tức là chuẩn bị cho thất bại.” Và sự chuẩn bị để thành công bao gồm sự tự tin đi kèm với lòng can đảm.

Lòng can đảm trong những điều nhỏ nhặt có thể không nổi bật, nhưng nó có tầm quan trọng thiết yếu trong việc hình thành nên tính cách. Như Aristotle đã nói, “Bạn sẽ không bao giờ làm được bất cứ điều gì trên thế giới này nếu không có lòng can đảm. Đó là phẩm chất tuyệt vời nhất của tâm trí, chỉ sau danh dự.” Đối với Martin Luther King, Jr., “Chúng ta phải xây dựng những con đê của lòng can đảm để ngăn chặn dòng thác lũ của sợ hãi.” Chúng ta cần những liều lượng nhỏ của lòng can đảm, được áp dụng nhiều lần trong ngày.

Kinh Thánh có nhiều đoạn thúc giục chúng ta phải can đảm khi đối mặt với nỗi sợ hãi. Trong Gs 1:9, chúng ta đọc thấy: “Hãy mạnh mẽ và can đảm. Chớ kinh hãi; đừng nản lòng, vì Chúa là Thiên Chúa của ngươi sẽ ở cùng ngươi trong mọi nơi ngươi đi tới.” “Khi nỗi lo lắng tràm ngập trong lòng con, sự an ủi của Chúa làm con vui mừng” (Tv 95:19). “Vì vậy, chúng ta nói lên cách chắc chắn rằng: ‘Chúa là Đấng phù trợ tôi; tôi sẽ không sợ hãi. Loài người có thể làm gì tôi được?’” (Hr 13:6) “Vậy, hãy hạ mình xuống dưới bàn tay quyền năng của Thiên Chúa, để Người sẽ nâng anh em lên trong thời điểm thuận lợi của Người. Hãy trao phó mọi điều lo lắng cho Người, vì Người chăm sóc anh em.” (1Pr 5:6-7) “Người liền bảo cùng họ rằng: ‘Hãy vững lòng! Thầy đây, đừng sợ.’” (Mc 6:50)

Một giáo viên có thể sợ phải giảng về một chủ đề không đúng về mặt chính trị. Xu hướng trong các trường đại học ngày nay là tuân theo quy luật Zeitgeist (não trạng thời đại). Nhưng những gì không được ưa chuộng lại có thể mang tính xây dựng. Giảng viên nhút nhát sợ bị chỉ trích sẽ trở thành kẻ thất bại trong nghề nghiệp và trong chính con mắt của mình. Nỗi sợ hãi không được vượt thắng bằng lòng can đảm hoặc đức tin là một công thức chắc chắn dẫn đến thất bại. Lòng can đảm thuận theo chân lý thay vì thế gian là công thức duy nhất cho thành công và sự hình thành tính cách.

Tác giả: Ts. Donald DeMarco – Nguồn: Catholic Exchange (26/3/2025)
Chuyển ngữ: Phil. M. Nguyễn Hoàng Nguyên